• Een beroerte is een beschadiging in een deel van je hersenen, die heel plots gebeurt. Daardoor werkt dat beschadigde hersendeel van het ene op het andere moment niet meer. Dat komt niet door een ongeval of een slag op het hoofd, wel door een probleem met de bloedvaten in de hersenen.
  De bloedvaten - we noemen ze ook wel (slag)aders - vormen samen een netwerk waarlangs bloed naar alle delen van ons lichaam stroomt. Het bloed vervoert onder andere zuurstof en voedingsstoffen, twee dingen die ook voor de hersenen heel belangrijk zijn. De hersenen zijn echter heel kwetsbaar: zonder bloed gaan ze heel snel kapot.
• Attaque is een andere naam voor een beroerte. Dokters spreken ook van een CVA: cerebrovasculair accident.
  
  
  
  
  

• Er bestaan verschillende soorten beroertes.
• Een hersentrombose of een herseninfarct
  Dan verstopt een bloedpropje een bloedvat in de hersenen. Dat propje kan ter plaatse ontstaan of komt van ergens anders in het lichaam. Daardoor krijgt het deel van de hersenen dat rond dat bloedvat ligt, plots geen bloed meer. 80 tot 90 % van alle beroertes wordt door een verstopping veroorzaakt.
• Een hersenbloeding
  Een bloedvat in de hersenen gaat plots kapot. Het springt of er komt een scheurtje in. Daardoor loopt er bloed uit dat bloedvat in de hersenen. Het bloed kan daar niet weg en duwt op het deel van de hersenen waar de bloeding gebeurd is en beschadigt het.
• De TIA
  Dat is een soort miniberoerte. Je hebt de klachten van een beroerte, maar ze gaan binnen enkele minuten of uren vanzelf weer over, alsof er niets gebeurd is. Een TIA lijkt niet erg, maar schijn bedriegt! TIA is de afkorting van het Engelse Transient Ischemic Attack.

​De oorzaken van een hersentrombose en een hersenbloeding zijn niet helemaal dezelfde. Dit zijn de belangrijkste oorzaken:

• Hersentrombose
• Onze bloedvaten worden minder gezond in de loop van ons leven. Als je rookt, een hoge bloeddruk of suikerziekte hebt, gaan ze nog sneller achteruit dan normaal. Aderverkalking of atherosclerose ontstaat dan in de grote bloedvaten van je lichaam en ook in de bloedvaten die naar je hersenen gaan. Aan de binnenkant van het bloedvat hechten zich allerlei stofjes die uit het bloed komen, zoals cholesterol. Ze vormen er een dikke laag, die we plaque noemen. Daardoor wordt dat bloedvat vanbinnen nauwer en kan het bloed er steeds moeilijker doorheen. Bovendien kunnen bloedplaatjes zich vasthechten op de plaque. Bloedplaatjes zijn de deeltjes van ons bloed die ervoor zorgen dat het bloed stolt wanneer dat nodig is. Samen met de plaque kunnen ze echter een bloedklonter of klompje vormen. Komt zo een klontertje los, dan reist het met het bloed door de bloedvaten van het lichaam. Tot de klonter ergens geklemd raakt in een bloedvat, als een vrachtwagen die te groot is voor een tunnel. Gebeurt dat in de hersenen, dan heb je een hersentrombose.
• Hartritmestoornissen.
  Wanneer het hart niet klopt zoals het hoort, dan kunnen er bloedklonters in het hart ontstaan. Ze worden daarna via de bloedvaten naar de hersenen gepompt.

• Hersenbloeding
• De bloedvaatjes in de hersenen worden ziek en kunnen daardoor gaan scheuren. Vooral bij hoge bloeddruk, suikerziekte of veel alcoholgebruik gebeurt dat gemakkelijker.

Meer risico

Sommige dingen vergroten het risico op een beroerte. Hoe meer van die risicofactoren je samen hebt, des te groter het gevaar. Sommige risicofactoren heb je in de hand, andere niet.

• Hier kan je niets tegen doen:
• Leeftijd
  Beroertes komen vaker voor bij mensen die ouder zijn dan vijftig jaar. Toch kan het ook jonge mensen overkomen, al gebeurt dat veel minder.
• Aanleg
  In sommige families komen beroertes en hartziekten vaker en op jongere leeftijd voor dan in andere.

• Hier kan je wel iets tegen doen: 
• Hoge bloeddruk. Te weinig mensen behandelen hun bloeddruk helemaal zoals het hoort. Nochtans is een hoge bloeddruk de allergrootste risicofactor.
• Te veel cholesterol in het bloed
• Suikerziekte
• Roken
• Te veel alcohol drinken
• Ongezond eten
• Te weinig bewegen
• Te veel wegen

Gezond leven is de belangrijkste manier om een beroerte te voorkomen. Daarmee verlaag je in één moeite je risico op andere ernstige aandoeningen en ziekten. Dat betekent:

• Eet gezond en zorg voor afwisseling. Eet vooral verse voeding met veel volkorenproducten, groenten en fruit. Eet meer vis en mager vlees, en laat vette vleessoorten links liggen. Kies magere melkproducten in plaats van volle. Blijf weg van snacks die vol suiker, zout of vet zitten.
• Rook niet of stop met roken.
• Drink weinig alcohol.
• Beweeg minstens 30 minuten per dag. Een stevig wandeling is al goed. Zoek manieren om in de loop van elke dag te bewegen. Bijvoorbeeld: neem de trap in plaats van de lift, gebruik de fiets voor kleine verplaatsingen. Stap een stukje van de weg naar en van je werk.
• Ga minstens één keer per jaar naar de huisarts vanaf je veertigste. Van risicofactoren zoals een hoge bloeddruk en hoge cholesterol voel je niets, maar ze beschadigen ondertussen wel je bloedvaten. Een dokter kan ze gemakkelijk opsporen. Dan kan je er ook iets tegen doen.

Door de beroerte kan je ineens iets niet meer, wat je daarvoor probleemloos wel kon. Wat dat is, hangt af van de plaats in de hersenen waar de beroerte gebeurd is. In onze hersenen is er namelijk een taakverdeling: één stukje zorgt ervoor dat we kunnen praten, een ander dat we zien, nog een ander dat we onze linkerarm kunnen bewegen, enzovoort.  

Deze dingen gebeuren het vaakst bij een beroerte:

• Een verlamming in een deel van het lichaam. Soms is het alleen in het gezicht, onder de vorm van een afhangende mondhoek, soms is de hele linkerkant of de hele rechterkant verlamd.
• Je hebt geen gevoel meer of tintelingen aan één kant van je lichaam.
• Je kan niet meer praten. Of je praat wel, maar je bent onverstaanbaar voor andere mensen. Of je begrijpt niet meer wat andere mensen tegen jou zeggen.
• Je ziet niet (goed) meer.

Bij een hersenbloeding kunnen er ook nog andere symptomen zijn:

• Heel erge plotse hoofdpijn.
• Je wordt bewusteloos of bent niet helemaal meer bij je positieven.
• Je moet braken.

Alarmsignalen: doe de FAST-test!

Meestal doet een beroerte geen pijn. Daardoor lijkt het misschien niet zo erg als het wel is. Te weinig mensen herkennen een beroerte bij zichzelf of bij iemand anders. Daardoor belanden ze te laat in het ziekenhuis. Terwijl je net zo snel mogelijk naar het ziekenhuis moet voor een behandeling! Dat is heel belangrijk om de schade aan de hersenen zo klein mogelijk te houden.

Je kan zelf testen of iemand die zich plots ongewoon gedraagt of er raar uitziet, een beroerte heeft. Je onthoudt de belangrijkste alarmsignalen met het Engelse letterwoord FAST:

• F voor face: Kijk naar het gezicht van de persoon. Vraag hem om te lachen of de tanden te laten zien. Is het gezicht aan beide kanten niet meer gelijk? Hangt er bijvoorbeeld één mondhoek naar beneden?
• A voor arm: vraag de persoon om beide armen recht voor zich uit te strekken. Krijgt hij er één niet helemaal uitgestrekt of valt er één naar beneden?
• S voor spraak: vraag de persoon om iets te zeggen. Raakt hij niet uit zijn woorden, klinkt hij raar, begrijpt hij je niet of zegt hij helemaal niets meer?
• T voor tijd: als het antwoord op één of meer vragen ja is, dan moet je een ambulance bellen en zo snel mogelijk naar het ziekenhuis gaan. Wacht niet op de huisarts, want daardoor verlies je kostbare tijd. Hersenen kunnen immers niet lang zonder bloed en zuurstof, zodat elke seconde telt.

Als de vreemde verschijnselen snel weer verdwijnen, kan het een TIA zijn. Een TIA is een waarschuwingssignaal: er kan vroeg of laat een nieuwe, grotere beroerte op volgen. Alleen een dokter kan bepalen of dat gevaar bestaat en wat er moet gebeuren opdat die grote beroerte er niet zou komen.

Ook als je twijfelt, moet je naar het ziekenhuis. Er bestaan andere aandoeningen die lijken op een beroerte, maar alleen een dokter kan uitmaken wat er echt aan de hand is.

Diagnose

• De dokter vraagt eerst wat er gebeurd is, aan jou of de personen die bij jou zijn.
• Je wordt lichamelijk onderzocht om uit te maken of het wel om een beroerte gaat.
• Een CT-scan (een foto - van de hersenen) maakt duidelijk of het om een hersentrombose of een hersenbloeding gaat. 

De behandeling hangt af van de oorzaak.  

• Voor een hersentrombose bestaan er verschillende behandelingen. Het is erg belangrijk dat ze snel gebeuren.
• Je krijgt een geneesmiddel dat de bloedklonter oplost. Dat noemt men trombolyse. Daarmee wordt de schade in de hersenen zo klein mogelijk gehouden. Dat middel moet je binnen de 4,5 uur na het begin van de beroerte krijgen. Daarna mag het niet meer, omdat het dan misschien meer kwaad dan goed kan doen.
• Soms kan de chirurg een hol, buigzaam buisje via de bloedvaten van het lichaam tot in het verstopte bloedvat brengen om daar de bloedklonter weg te nemen. Dat lukt vooral bij grote klonters in grote bloedvaten. Dat moet binnen de 6 uur gebeuren. 
• Bij een hersenbloeding is de behandeling moeilijker. Soms wordt een buisje in de hersenen geplaatst, soms is een hersenoperatie nodig om het bloed te verwijderen of de druk in de hersenen te verminderen. Maar dit gebeurt lang niet altijd.

Op zoek naar de oorzaak

In het ziekenhuis word je ook grondig onderzocht om te achterhalen wat bij jou precies de beroerte veroorzaakte. Dat is heel belangrijk om te voorkomen dat het nog eens gebeurt. Je krijgt dan een gepaste behandeling. Die behandeling bestaat uit verschillende onderdelen:

• Geneesmiddelen
  Welke geneesmiddelen je krijgt, hangt af van de gevonden oorzaken:
• Tegen hoge bloeddruk. Soms is meer dan één geneesmiddel nodig, maar het is erg belangrijk dat je ze allemaal neemt. Je moet thuis je bloeddruk in de gaten houden en naar de dokter gaan als hij te hoog blijft staan.
• Tegen de vorming van nieuwe bloedklonters. Dat kan een dagelijkse aspirine zijn of een ander middel dat het bloed verdunt.
• Tegen suikerziekte.
• Gezonder leven
• matig zijn met alcohol
• niet meer roken
• gezond eten
• minstens dertig minuten per dag bewegen.

Over gezond leven vind je meer informatie onder het tabblad Voorkomen.

Na een beroerte

Hoe je uit een beroerte komt, verschilt van persoon tot persoon. De ene beroerte richt immers veel meer schade aan dan de andere. Zo kan je na een TIA doorgaans heel snel weer naar huis, omdat je er geen schade aan overhield. Anderzijds overleven sommige mensen de beroerte niet.

Veel mensen hebben achteraf revalidatie nodig. De revalidatie dient om zoveel mogelijk terug te winnen van wat in je hersenen beschadigd werd. Bijvoorbeeld kinesitherapie en ergotherapie als je een verlamming hebt, of logopedie wanneer je problemen hebt met taal.

• Sommige mensen verblijven een korte tijd in het ziekenhuis. Daarna kunnen ze thuis verder revalideren.
• Zwaarder getroffen mensen komen in een gespecialiseerd revalidatiecentrum terecht. Daar zijn meer tijd, mensen en middelen voor de revalidatie. Je woont er verschillende maanden en oefent er elke dag urenlang. Tijdens de eerste maanden na de beroerte kan je namelijk de grootste vooruitgang maken.
• Zware beroertes veroorzaken onherstelbare schade voor de rest van het leven. Dan ben je voor altijd afhankelijk van je huisgenoten of moet je naar een gespecialiseerde verzorgingsinstelling.